Tjesus

Gisteren heb ik Zeer Helder Licht van Wessel te Gussinklo uitgelezen. Alom de hemel in geprezen door de kritiek. Ik heb mijn bedenkingen. Zeker, het is geen misselijk boek. Er zit een zeer klare beschouwing in over de worsteling die het bestaan is voor de mens. Hoe er vormen nodig zijn, handvatten, regels, cultuur om er vat op te krijgen, om het naar je hand te kunnen zetten; en hoe moeilijk dat dat is, voor veel mensen, voor de zwakkere mensen vaak te moeilijk, ik weet er alles van. Maar het gaat toch vooral om die grote net niet geconsumeerde liefde van een man van dertig voor een meisje van nog geen twintig. Over de obstakels en over het mislopen van de relatie en over de gevolgen daarvan, over hoe Wander, de hoofdpersoon, daardoor uit het lood geslagen raakt, en wat voor gevoelens dat in hem doet opspringen. Want er springt wat op in de roman, wat zeg ik, in Wander, van alles springt er op in hem. (Soms welt er ook iets op, voor de afwisseling, maar meestal is het springen.) Dat brengt me bij de veelgeprezen stijl, die erg parlando is, vloeiend, virtuoos ook wel, maar die naar gelang de roman vordert toch ook iets van een deuntje krijgt, met dat voortdurende tjesus, tjonge & nou ja.” En dan hebben we nog de goedmoedige schlemiel Berend die, je ziet het aankomen, er wordt heel nadrukkelijk op aangestuurd, langzaam maar zeker zijn masker van slaafse welwillendheid laat zakken en zich als een potentiële moordenaar ontpopt – waarvoor, voor wat noodzakelijke ontwikkeling in de roman? Ook een component die me maar matig bevalt. Wat goed is, is de herkenbaarheid van het liefdesverdriet. Het bracht mij de gevoelens van wanhoop, verdriet en onvervuld verlangen in herinnering van een ingebeelde maar daarom niet minder intens beleefde liefde die onbeantwoord bleef. Eenentwintig was ik en radeloos. Ook ik kon niet eten, niet slapen, en verloor alle lust tot leven: de symptomen van de ziekte die liefde heet. Ik schreef er een roman over om er bovenop te komen: schrijven als remedie. Exhibitie van een Open Wond was de titel. Nog erger dan de titel was de roman.